Δημοσιεύσεις στα Ελληνικά.

Νέα Βιβλία

Υπό έκδοση: Πάνος Καζάκος και Πάνος Κολιαστάσης

Παράδοση και νωτερικότητα στη μεταδικτατορική Ελλάδα, 1974-2022. Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονικη 2013

Η μελέτη αυτή αναδεικνύει τη σημασία πολιτισμικών παραμέτρων για την κατανόηση των εξελίξεων σε θεσμούς και πολιτική από την πτώση της Δικτατορίας μέχρι σήμερα. Απαντά στα ερωτήματα: ποιοι πραγματικά είμαστε (όχι ποιοι θα έπρεπε  να είμαστε), από ποιες αξίες και ιδέες εμφορούμαστε, πως αυτές σημάδεψαν πολιτικές αποφάσεις, συλλογικές και ατομικές συμπεριφορές αλλά και πως επηρεάσθηκαν από τις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές εξελίξεις. Το θεμελιώδες ερώτημα λοιπόν είναι, γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε.

Καταλύτης για το ανά χείρας κείμενο ήταν η ελληνική κρίση που σοβούσε από καιρό αλλά ξέσπασε το 2009-2010 και διήρκεσε μια ολόκληρη δεκαετία (2009-2019). Οι επόμενες εξωγενείς  αναταράξεις (2020-2022) βρήκαν μια κλονισμένη οικονομία και κοινωνία. Η κρίση γενικά επέβαλε να επανεξετάσουμε ολόκληρη τη μεταδικτατορική περίοδο (λέγε Μεταπολίτευση) και συγκεκριμένα τα πολιτισμικά θεμέλια του αναπτυξιακού μοντέλου. 

Η βασική μας θέση είναι ότι κατά τη Μεταπολίτευση, σε ελληνική πολιτική και κοινωνία, σε συμπεριφορές ατόμων και ομάδων επικράτησε ένας  πολιτισμικός πλουραλισμός – ένα μείγμα -εν μέρει αντίθετων μεταξύ τους αξιών και ιδεών  της παράδοσης, κυμάτων της νεωτερικότητας και της μετανεωτερικότητας.  Το μείγμα ήταν ρευστό με την έννοια ότι εμπλουτιζόταν με νέα στοιχεία σε μεταβαλλόμενη ισορροπία με τα υπόλοιπα. Συχνά τα ίδια τα άτομα εμφορούνταν από πολλαπλές και εν μέρει ασύμβατες μεταξύ τους αξίες.

Αναπόφευκτα, αναδύθηκαν ποικίλα αξιακά διλήμματα αλλά και συμβιβασμοί  (υβριδικές λύσεις). Κάθε περιοχή πολιτικής εμφανίζει βέβαια ιδιαιτερότητες. Για παράδειγμα, στη Δημόσια Διοίκηση  αντιπαλεύουν η εκπλήρωση του καθήκοντος με την πελατειακή νομιμοφροσύνη, η συναδελφική αλληλεγγύη με τη λογοδοσία, η επετηρίδα με την αξιολόγηση. Στη χωροταξία αντιπαλεύει η διάσωση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με τις κυρίαρχες αντιλήψεις για την ιδιοκτησία. Στην κοινωνική πολιτική η γενική οργάνωση της αλληλεγγύης μέσω του κοινωνικού κράτους με προνομιακές ρυθμίσεις.

 

Η Δραχμή Δεν (θά) Είναι Λύση, εκδόσεις επίκεντρο

Η παρούσα εργασία εξετάζει πρωτίστως τις οικονομικές και πολιτικές  επιπτώσεις της πιθανής εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη (Grexit) λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές-οικονομικές δομές και παραδόσεις της χώρας. Η έξοδος θα επανέλθει στην ευρωπαϊκή ατζέντα, αν τελικά αποτύχει και το νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (τρίτο Μνημόνιο) όπως συμπληρώθηκε τον Ιούνιο 2016.

Από οικονομική άποψη, η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα θα βυθίσει τη χώρα σε νέα βαθιά ύφεση και θα μεταθέσει τις ελπίδες για επιστροφή στην ανάπτυξη σε ένα απροσδιόριστο μέλλον. Μπορεί να προκαλέσει έναν φαύλο κύκλο υποτιμήσεων-πληθωρισμού-υποτιμήσεων και να καταστήσει αδύνατο τον έλεγχο της δημόσιας οικονομίας λόγω της δυναμικής του πολιτικού οικονομικού συστήματος. Την έξοδο από την Ευρωζώνη (ή και την ΕΕ) θα ακολουθούσε παραλυτική εσωστρέφεια του πολιτικού συστήματος. Οι δυνατότητες πρόσβασης σε δημόσιους πόρους (π.χ. της ΕΕ) θα περιορισθούν δραματικά.

Συναφώς, τη γενική κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής θα βαραίνουν αβεβαιότητες που θα εμποδίζουν την ανάκαμψη για πολύ καιρό. Το πιθανότερο είναι ότι η ελληνική πολιτική θα κινείται χωρίς πυξίδα και, επομένως, θα προσκρούει σε ένα υψηλότερο τείχος αναξιοπιστίας.

Τέλος, μια νέα απότομη πτώση των εισοδημάτων μετά την έξοδο από την Ευρωζώνη και η εκ νέου αύξηση της ανεργίας και της αβεβαιότητας θα οδηγούσαν σε ένα νέο κύμα απεργιών, σκληρών διεκδικήσεων, αντιθεσμικών πρακτικών, ενδεχομένως σε έναν φαύλο κύκλο βίας και αντίμετρων της εξουσίας και, εν τέλει σε πολιτική αστάθεια. Θα ενισχυθούν ο πολιτικός εξτρεμισμός και ο βοναπαρτικός λαϊκισμός.

Ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, σε σύγκριση με την έξοδο από την Ευρωζώνη (και ΕΕ), είναι προτιμότερη η επιλογή της εφαρμογής του προγράμματος προσαρμογής, η παραμονή σε ΕΕ και Ευρωζώνη και η διευθέτηση του χρέους εντός αυτής.

Το Δημόσιο χρέος της Ελλάδας, εκδόσεις Παπαζήση

Το βιβλίο αυτό επισκοπεί τα χρέη της χώρας από την ανεξαρτησία μέχρι σήμερα. Το χρονικό των δανείων δίνει την εντύπωση ότι οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου έτειναν κατά διαστήματα να θεωρούν δάνεια (και βοήθειες) περίπου ως «τακτικό έσοδο» με διάφο­ρες αιτιολογίες. Η Ελλάδα βρέθηκε τέσσερεις φορές σε αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών της. Μετά από κάθε πτώχευση η χώρα αποκλειόταν για αρκετό διά­στημα από τις αγορές, που ήδη τότε καθιστούσαν σα­φές ότι η εξυπηρέτηση των χρεών ήταν προϋπόθεση για την χορήγηση νέων δανείων. Παρατηρούνται επα­ναλαμβανόμενες και αργόσυρτες διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, διεθνείς έλεγχοι, λογιστικά τεχνά­σματα, απάτες των πάσης φύσης εγχώριων και ξένων διαμεσολαβητών, ποινικές διώξεις για κακοδιαχείρι­ση κ.λπ. Τελικά επιτυγχανόταν κάποιος συμβιβασμός των ελληνικών κυβερνήσεων με τους δανειστές και η χώρα αντλούσε νέα δάνεια.

Το παρόν βιβλίο απευθύνεται σε σπουδαστές, φοι­τητές, ερευνητές, δημοσιογράφους, πολιτικούς και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να ενημερω­θεί σφαιρικά για την δανειακή εμπειρία της χώρας.

Άλλες δημοσιεύσεις

• (με Πάνο Κολιαστάση)  Αφανείς και ορατές αντιθέσεις- παρλαδοση και νεωτερικότητα στη μεταδικτατορική Ελλάδα 1974-2022, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2023 (υπό έκδοση τον Μάιο 2023).  
• «Συναινέσεις μακριά από την κοινωνία; Η ‘τέταρτη εξουσία’ στη Γερμανία και οι κριτικοί της». Βιβλιοκριτική.    Books΄ Journal, τεύχος 141  (Απρίλιος 2023).
• «Η ιδιότυπη κριτική του Sandel στην ‘καθοδηγούμενη από την αγορά αξιοκρατική ηθική’»!
  The Books’ Journal, τ. 136, Νοεμβρίου 2022 με τον τίτλο της σύνταξης του περιοδικού «Μανιφέστο κατά του κοινωνικού φιλελευθερισμού»
• «Nach drei Memoranden», Zeitschrift  Exantas, Berlin, Heft 31, Juli 2020, S. 30-37.
• «Lage und Aussichten der griechischen Wirtschaft», in Jörn Kämmerer, Markus Kotzur und Jacques Ziller (Hgbr) Integration und Desintegration in Europa, Nomos Verlag Hamburg 2019, S. 281-297.
• Προκλήσεις και εκδοχές του μέλλοντος της ΕΕ, Ομιλία  σε επιστημονική εκδήλωση του ΕΚΠΑ, με θέμα ’60 χρόνια ΕΕ, 1957-2017’, Μάρτιος 2017,  στον τόμο  ΕΚΠΑ  Επίσημοι Λόγοι, τόμος 37^ος, Αθήνα 2020, σελ. 12-26
• Ελεγχόμενες πτωχεύσεις, οικονομική κρίση και μνημόνια 2009-2019, εκδόσεις Η Καθημερινή, Αθήνα Ιούνιος 2019 (σελίδες 187) και σε δεύτερη έκδοση στις εκδόσεις Παπαζήση, Ιανουάριος 2020.
• «Συλλογική δράση και κοινωνικό κεφάλαιο έναντι φιλελεύθερου εκσυγχρονισμού στη δεκαετία της κρίσης 2008-2018» στον υπό έκδοση τόμο της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής επιστήμης (ΕΕΠΕ),  Αθήνα 2019.
• «Προκλήσεις και εκδοχές του μέλλοντος στην ΕΕ», ομιλία σε επιστημονική εσπερίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) με θέμα «60 χρόνια Ευρωπαϊκή Ένωση» τον Μάρτιο 2017, περιλαμβάνεται στον τόμο του ΕΚΠΑ Επίσημοι λόγοι, τόμος 37,  2016-2017, Μέρος Β, έκδοση 2018, σελ. 12-26.
• (Επιμέλεια με Π. Λιαργκόβα) Οι περιοδικές εκθέσεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, 2013-2016, δύο τόμοι, Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα 2017.
• Η Ελλάδα στον κόσμο της-  Μεταξύ ρεαλισμού και ανεδαφικότητας στο διεθνές σύστημα,    εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2016. Συλλογικός τόμος με κείμενα των Π. Καζάκου, Ε. Χατζηβασιλείου, Α. Συρίγου, Χ. Παπασωτηρίου και Μ. Κούμα.
• «Πολιτικοί θεσμοί και οικονομική ανάπτυξη: Η εμπειρία της δικτατορίας 1967-1974», στο Παύλος Σούρλας (επιμ.) Η δικτατορία των συνταγματαρχών και η αποκατάσταση της δημοκρατίας, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2016, σελ. 137-167.
• «Μια φιλελεύθερη εισαγωγή στα ‘Μνημόνια’» Βιβλιοκριτική στο  Γ. Μπήτρου Ποτέ μια πτώχευση, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2015,  Books’ Journal, τεύχος 65, Απρίλιος 2016.
• «Μεταρρυθμίσεις σε μια ‘μπλοκαρισμένη κοινωνία’», Πρόλογος στο βιβλίο του Σκάλκου, Δ. Αλλάζει η Ελλάδα; Η πολιτική οικονομία των μεταρρυθμίσεων, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 11-27.
• «Οικονομικές διαστάσεις της αναθεώρησης του Συντάγματος σε συνθήκες κρίσης», κεντρική εισήγηση Συνεδρίου στα Πρακτικά του Συνεδρίου με το ίδιο θέμα, Αθήνα 2015. Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, σελ. 9-28.
• «Καθεστωτική αλλαγή και ανάπτυξη στον αστερισμό των (παλαιών και μελλοντικών) μνημονίων», στη Νέα Εστία, Αθήνα, τόμος 1861 (Μάρτιος 2014), σελ. 89-106.
• Η έξοδος από την κρίση. Εφαρμόσιμες εναλλακτικές προτάσεις, (σε συνεργασία με Γ. Βαληνάκη και Ν. Μαραβέγια), εκδόσεις Παπαζήση και Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet, Αθήνα 2014.
• «Οικονομική κρίση και πολιτικό σύστημα. Οι βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις της κρίσης και της οικονομικής προσαρμογής», Επιστήμη και Κοινωνία, τεύχος 31/ 2014 σελ. 71-100.
• « Ο δύσβατος δρόμος της πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων», Σύγχρονα Θέματα. Τεύχος 120 Ιανουάριος-Μάρτιος 2013, σελ. 40-46.
• Στρατηγικές οικονομικής ανάπτυξης και η υποτίμηση της δραχμής (1953),  στα Τετράδια κοινοβουλευτικού Λόγου, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2013.
• «Από την ένταξη στην κρίση (1981-2011). Χρονικό μιας ιστορικής αποτυχίας», στον τόμο Από την ένταξη στην κρίση. Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση 1981-2011, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2012, σελ. 124-137.
• Μετά το Μνημόνιο. Οικονομική πολιτική στην Ελλάδα υπό διεθνή έλεγχο, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2011.
• «Η αναδιάρθρωση του χρέους και το ‘επαχθές’ στοιχείο του», Ευρωπαίων Πολιτεία τ. 1/2011.
• «Ο κόλουρος εξευρωπαϊσμός της δημοσιονομικής πολιτικής», στον τόμο Μαραβέγιας, Ν. (επιμ.) Εξευρωπαϊσμός στο μεσογειακό χώρο, Νομική βιβλιοθήκη, Αθήνα 2011,  σελ. 239-258.
• « Η εξέλιξη της κοινωνικής διάστασης στην ΕΕ από τις ιδρυτικές συνθήκες έως τη σημερινή κρίση», στον τόμο Κόντης, Α. (επιμ.) Η εργασία ως παράγων ανάπτυξης, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2011, σελ. 365-398.
• «Το ‘δημοκρατικό έλλειμμα’ της ΕΕ μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας», στο Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου, τεύχος ΚΓ΄, 2010. Εκδόσεις Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, σελ. 135-160.
• “Αλληλεξάρτηση, συσχετισμοί δύναμης και εθνική ταυτότητα στην ελληνική εξωτερική πολιτική 1974-2004», στον τόμο Υπουργείο Εξωτερικών –Επιστημονικό Κέντρο Ανάλυσης και Σχεδιασμού Βύρων Θεοδωρόπουλος. Ο διπλωμάτης και ο δάσκαλος, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2010, σελ. 209-224.
• Από τον ‘εκσυγχρονισμό’ στην κρίση. Μεταρρυθμίσεις, χρέη και αδράνειες στην Ελλάδα 1993-2010, στη σειρά Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2010.
• «Μετά το ‘Μνημόνιο συνεννόησης’ με ΔΝΤ, ΕΚΤ και ΕΕ: Μεταρρυθμίσεις σε συνθήκες εξωτερικών περιορισμών»,  στο  Επιστήμη και Κοινωνία,  τεύχος 25 /2010, σελ.  187 – 204.
• “Θεωρητικός πλουραλισμός και μεθοδολογικές συγκλίσεις  στην πολιτική ανάλυση της ευρωπαϊκής ενοποίησης”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τεύχος 33, Μάϊος 2009, σελ. 5-20.
• «Ο ορθολογισμός της αποχής. Σκέψεις για την εκλογή του ΕΚ από μια μειοψηφία πολιτών», Ευρωπαίων Πολιτεία τεύχος  2, Αύγουστος 2009, σελ. 293-302. «Οι ευρωπαϊκές απαντήσεις στη χρηματοπιστωτική κρίση και στην ύφεση της πραγματικής οικονομίας», Ευρωπαίων Πολιτεία, τεύχος  1, Μάϊος 2009, σελ. 5-20.
• « Αντίστροφη μέτρηση. Νέοι θεσμοί για τη θωράκιση της δημοσιονομικής πολιτικής», στο Τάσεις, Αθήνα 2009, σελ. 98-104.
• (επιμέλεια)  Μήπως αργήσαμε; Αποτίμηση και προοπτικές των μεταρρυθμίσεων στην   Ελλάδα 1996-2000, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2009
• « Δημοσιονομική πειθαρχία στην ΟΝΕ και εθνικοί συνταγματικοί περιορισμοί ή πως προστατεύεται η δημόσια οικονομία από την πολιτική συναλλαγή», στο Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική, τ. 16 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος), 2009, σελ. 124-142.
• «Ανάπτυξη και πολιτική κρίση στη δεκαετία του 60. Οι αιτίες του  στρατιωτικού πραξικοπήματος του 1967», στον τόμο Ίδρυμα Κ. Κ. Μητσοτάκη  Από τον ανένδοτο στη δικτατορία, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2009, σελ. 149-172.
• Έτοιμη για το μέλλον; Η Ευρώπη μετά την αναθεώρηση των Συνθηκών, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2008.
• «Οικονομική πολιτική και πολιτική παράδοση:1955-1963», στο Σβολόπουλος, Κ. κ.α. (επιμέλεια) Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον εικοστό αιώνα, Ίδρυμα Κ. Καραμανλής, Αθήνα, 2008, τόμος α΄,   98-114.
• «Η κοινωνική διάσταση στην Ένωση: Ένα σύντομο χρονικό», Ευρωπαίων Πολιτεία,  τεύχος 2/2008, σελ. 297-316.
• Αναθεώρηση του συντάγματος και οικονομία. Δοκίμιο οικονομικής ανάλυσης των συνταγματικών θεσμών, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2007.
• “Η έξοδος της Ελλάδας από τη ‘διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος’ («επιτήρηση»): Νομικές, πολιτικές και οικονομικές πτυχές», Ευρωπαίων Πολιτεία, τ. 2/2007, σελ. 405-422(σε συνεργασία με Χρ. Διαμαντόπουλο). (μαζί με Ι. Μαρίνο, Πλ. Τήνιο κ.α.) Συνταγματική αναθεώρηση για ανταγωνιστική οικονομία σε ένα κοινωνικό κράτος δικαίου, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2007 (έκθεση της επιτροπής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για το ΥΠΕΘΟ).
• «Πέρα από ηγεμονίες και ισορροπίες δύναμης: Η ΕΕ 50 χρόνια μετά», στον επετειακό τόμο Υπουργείο Εξωτερικών  Η Ευρωπαϊκή Ένωση 50 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2007, σελ. 166-174.
• «Κοινωνικό κεφάλαιο και συλλογική δράση: Επιπτώσεις σε οικονομικές δομές, επιδόσεις και μεταρρυθμίσεις. Η ελληνική εμπειρία», Επιστήμη και Κοινωνία, τ.16, Ανοιξη-Καλοκαίρι 2006, σελ. 107-138.
• (επιμέλεια μαζί με Α. Γιαννίτση, Α. Μπρεδήμα και Γ. Δονάτο)  Μεταρρύθμιση στην Ανωτάτη Εκπαίδευση, εκδόσεις Ατ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2006.
• Εξηγώντας την κοινωνία. Μια εισαγωγή σε μεθόδους και τεχνικές, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2006. 
• Στη μέση του δρόμου; Η Ελλάδα και η πρόκληση της ανταγωνιστικότητας, ΕΕΕΠ, Μάρτιος 2005.
• «Η ευρωπαϊκή πρόκληση: Αλληλεξάρτηση, συσχετισμοί δύναμης και εθνική ταυτότητα στην ελληνική εξωτερική πολιτική 1974-2004» στο Αρβανιτόπουλος, Κ. και Κοππά, Μαριλένα (επιμέλεια) 30 χρόνια ελληνικής εξωτερικής πολιτικής 1974-2004, εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2005, σελλ.454-466. 
• Το αβέβαιο μέλλον της Ευρώπης και η Τουρκία-Ιστορική ταυτότητα, θεσμοί και υπερεπέκταση στην Ευρώπη, εκδόσεις Παπαζήση, 2003.
• Πολιτική και ιδεολογία. Ανάμεσα σε παλαιά και νέα προβλήματα, Ι.Σιδέρης, Αθήνα 2003 (συλλογή άρθρων που είχαν δημοσιευθεί σε συλλογικό τόμο κ.α.).
• «Η κοινωνική πολιτική ανάμεσα σε κράτος και αγορά:κριτική επισκόπηση της ελληνικής βιβλιογραφίας», στην Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ.22/ 2003, σελ. 175-201 (σε συνεργασία με Δ. Μπουρίκο).
• «Η ευρωπαϊκή ενοποίηση στην ελληνική βιβλιογραφία .Κριτική επισκόπηση», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ.20 Δεκέμβριος 2002, σελ. 137-162.
• «Εκλογικές μετατοπίσεις και ευρωπαϊκή ενοποίηση. Επιπτώσεις της εκλογικής νίκης Εργατικών, σοσιαλιστικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων», στο Κατσούλης, Ηλίας (επιμέλεια) Νεα σοσιαλδημοκρατία. Περιεχόμενα Πολιτικής, θεσμοί, οργανωτικές δομές, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2002, σελ.265-301. 
• Ανάμεσα σε κράτος και αγορά. Οικονομία και οικονομική πολιτική στη μεταπολεμική Ελλάδα 1944-2000, Πατάκης, Αθήνα 2001 (2012 σε 7^η ανατύπωση).
• «Οι ευρωπαϊκές προοπτικές της Τουρκίας», στο Βερέμης, Θ. και Ντόκος, Θ. (επιμέλεια) Η σύγχρονη Τουρκία, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2002.
• „Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ως το 1981» και « Η επιστροφή στην Ευρώπη» στην επετειακή έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (αντιπροσωπείας στην Ελλάδα) Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 20 χρόνια συμμετοχής, Ευρωπαϊκή Επιτροπή,  Αθήνα 2001, σελ. 56-59 και 84-93.
• « ‘Υψηλή πολιτική’ και εσωτερικοί παράγοντες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις», στο Καζάκος Π. και άλλοι Η Ελλάδα και το ευρωπαϊκό μέλλον της Τουρκίας, έκδοση Ι. Σιδέρη, 2001, σελ. 7-24.
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΣΤ (Σύγχρονος ελληνισμός από το 1941 ως το τέλος του αιώνα) Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2000. Στον συλλογικό αυτό τόμο συνέβαλα με τα ακόλουθα κείμενα: « Η ελληνική οικονομία 1949-1967» (σελ. 223-236), «από κρίση σε κρίση:Οικονομία και δικτατορία 1967-1974» (σελ. ), «παροχές και λιτότητα: Η οικονομία στη δεκαετία του 80» (σελ. 367-370) και « Η ελληνική οικονομία στον αστερισμό του Μάαστριχτ 1990-2000» (σελ. 403409).  

• H νέα Agenda της αριστεράς και άλλα δοκίμια πολιτικής κριτικής, Παπαζήσης, Αθήνα 1998 (συλλογή δημοσευμένων κειμένων).
• «Βιβλιοθήκες και ακαδημαϊκή κοινότητα. Το παράδειγμα του πανεπιστημίου Αθηνών», στο Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες και η πρόκληση του εκσυγχρονισμού, Πακτικά του 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών, ΕΚΠΑ, 1998, σελ. 305-314.
• Μεταρρύθμιση και οικονομική συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, (με Π. Λιαργκόβα), εκδόσεις Γνώση-Ιονική Tράπεζα, Αθήνα 1996.
• «Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ελληνικό κράτος. Οι επιπτώσεις της ένταξης στις σχέσεις κράτους και οικονομίας», στο Ευρωπαϊκή Κίνηση/Ελληνική Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Ένωση Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Απολογισμός της πρώτης δεκαπενταετίας. Προοπτικές. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1996, σελ. 99-112.
• Η Ελλάδα στη μεταβαλλόμενη Ευρώπη (συλλογή κειμένων), εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1994.
• « Η προσωπικότητα και το έργο του Ζακ Ντελόρ»/ La personalite΄ et l oeuvre de Jacques Delors, Ομιλία κατά την αναγόρευση του Ζακ Ντελόρ σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μάϊος 1992, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1994 (η έκδοση περιλαμβάνει και την ομιλία του Ζ. Ντελόρ).
• «Ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους στην οικονομία», στο Τσούκαλης, Λ. (επιμέλεια) Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα-η πρόκληση της προσαρμογής, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1993, σελ. 129-171.
• Η Ελλάδα ανάμεσα σε προσαρμογή και περιθωριοποίηση. Δοκίμια ευρωπαϊκής και οικονομικής πολιτικής, Διάττων, Αθήνα 1991 (συλλογή άρθρων ).
• «Οικονομική πολιτική και εκλογές: Ο πολιτικός έλεγχος της οικονομίας στην Ελλάδα1979-1989», στον τόμο της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης Εκλογές και κόμματα στη δεκαετία του ’80. Εξελίξεις και προοπτικές του πολιτικού συστήματος, Θεμέλιο, Αθήνα 1990, σελ.129-163.
• « Κοινοτισμός και η διεθνής ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας στο έργο του Καραβίδα», στο Κομνηνό, Μ. Και Παπαταξιάρχης, Ε. (επιμ.) Κοινότητα, κοινωνία και ιδεολογία. Ο Κ. Καραβίδας και η προβληματική των κοινωνικών επιστημών, εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 1990, σελ. 120-132.
• Η ένταξη της Κύπρου στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Χρονικό και αποτίμηση μιας πρότασης, έκδοση Ελιαμέπ, Αθήνα 1990.
• (επιμέλεια) Η εξέλιξη της εσωτερικής αγοράς στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, έκδοση Ιονικής Τράπεζας, Αθήνα 1989.
• «’Σχέδιο 1992’, εσωτερικές προσαρμογές και εκπροσώπηση των επαγγελματικών συμφερόντων στην Ελλάδα», στο Ρούκουνας, Ε. κ.α. 1992, Νομική, οικονομική και πολιτική διάσταση και προοπτικές για την Ελλάδα, Πανεπιστήμιο Αθηνών και Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, Αθήνα 1989, σελ. 57-80.
• (συνεπιμέλεια με Ηλία Κατσούλη και Α. Γιαννίτση) Η Ελλάδα προς το 2000. Πολιτική και Κοινωνία, οικονομία, εξωτερικές σχέσεις, Εκδόσεις Παπαζήση/ Friedrich Ebert Stiftung, Αθήνα 1988.
• «Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και η δέσμη Delors: Τωρινές τάσεις και προβλήματα του κοινοτικού συστήματος συνεργασίας», Επιθεώρηση των ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 1/1988, σελ. 103-132.
• «Η Ενιαία Ευρωπαϊκή πράξη και η Ελλάδα» στο Καλαφάτης, Θ. (επιμ.) ΕΟΚ-πολυεθνικοποίηση, διεθνές εμπόριο και ο ρόλος της Ελλάδας, εκδόσεις Α. Σταμούλης, Αθήνα 1988, σελ. 23-45.
• «Η εξομάλυνση των σχέσεων Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων – Τουρκίας και η ελληνική εξωτερική πολιτική», στον συλλογικό τόμο των Αλεξανδρή, Α., Βερέμη, Θ., Καζάκου Π., Ροζάκη, Χρ. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις 1923-1987, Ελιαμέπ-Γνώση, Αθήνα 1987, σελ. 553-669.
• (συνεπιμέλεια, με Κ. Στεφάνου) Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα: Η πρώτη πενταετία. Τάσεις, προβλήματα, προοπτικές, Ελληνική Εταιρεία Διεθνούς Δικαίου και διεθνών Σχέσεων – Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα 1987.
• Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις, Σημειώσεις παραδόσεων, Αθήνα 1987.
• Μαθήματα περιφερειακής ανάπτυξης, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1984.
• «Παρατηρήσεις στο μνημόνιο για την αναρρύθμιση των σχέσεων Ελλάδας και ΕΚ», Επιθεώρηση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 3/3 1982, σελ. 227-247.
• (σε συνεργασία με Ι. Καρούζο) «Παρακμή και άμυνα. Η προστασία της ευρωπαϊκής κλωστοϋφαντουργίας με τις νέες συμφωνίες πολυϊνών και οι ελληνικοί προβληματισμοί», Επιθεώρηση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 3/1 1982, σελ. 1-32.
• (σε συνεργασία με επιστημονική ομάδα) «Οι διαδικασίες προσαρμογής στον αγροτικό τομέα», Επιθεώρηση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων τ/3-4 1980, σελ. 445-537.
• «Η ένταξη και η ελληνική αγροτική οικονομία και πολιτική», στο  Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και η Ελλάδα, Επιστημονικό συμπόσιο του ΚΜΕ, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1980, σελ. 305-323.
• (συνεπιμέλεια με Κ. Καλόγρη) Σεμινάριο για την ελληνική οικονομία, Ανώτερη σχολή Στελεχών Επιχειρήσεων, Αθήνα 1979.
• Παρουσίαση και κριτική της οικονομικής ολοκλήρωσης στη Δυτική Ευρώπη, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1978.
• «Το πενταετές πρόγραμμα:Στόχοι και δυνατότητες», στο Παπασπηλιόπουλος, Σπ. (επιμέλεια) Μελέτες πάνω στη σύγχρονη ελληνική οικονομία, Παπαζήσης, Αθήνα 1978, σελ. 297-306.
• «Από την αποικιοκρατία σε μια νέα διαπραγματευτική ισορροπία», στον συλλογικό τόμο των Αιμ. Ζαχαρέα, Π. Καζάκου, Μ. Νικολινάκου, Γιάννου Παπαντωνίου, Μ. Παπαγιαννάκη και Σπ. Παπασπηλιόπουλου ΕΟΚ και Ελλάδα, άρνηση ή αποδοχή; Εκδόσεις Αντί, Αθήνα 1978, σελ.103-126.
• (συνεπιμέλεια με Κ. Καλόγρη) Σεμινάριο για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Ανώτερη Σχολή Στελεχών Επιχειρήσεων, Αθήνα 1977.